Royal Hero Media's photo.

အသ်ွင္ရကၡိတ၀ံသ ( ၿမီပုံ )

ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ ဟူေသာ ေဆာင္ပါးသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္။ ၿမန္မာစာ မည္သို့ မည္ပုံ ဆက္စပ္ေန သည္ကို သိရွိႏိုင္ၾကေစရန္ ရည္ရြယ္ ခ်က္ၿဖင့္ ဤေဆာင္းပါး ကို ေရးသား ရၿခင္း ၿဖစ္ပါသည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ၿမန္မာစာ ၿမန္မာစာႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳး ကိုမည္သည့္အခါမွ် ခြဲၿခား၍ ရလိမ့္မည္မဟုတ္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ ၿမန္မာစာကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔က မိမိတို့၏ ကိုယ္ပိုင္စာေပ´´ အေနၿဖင့္ အသိ အမွတ္ ၿပဳ ထားေသာေၾကာင့္ ၿဖစ္၏။

ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၿမန္မာစာဟု သတ္မွတ္ခံ ထားရေသာ ´အကၡရာစာေပ´´ ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့က မိမိတို႔၏ ´´ရခိုင္စာဟူ၍သာ သိေနၾကပါသည္။ စာေပကို ေရးသားသည့္ အခါ၌ ရခိုင္စကား အေၿပာအသုံး အႏႈန္း ၿဖင့္ ေရး သားၿခင္း၊ စာေပအသုံးအႏႈန္းၿဖင့္ ေရးသားၿခင္းဟူ၍သာ ခြဲၿခားထား သည္။ အကၡရာ စာေပ အေနၿဖင့္ မူ သည္ အကၡရာသည္ စာေပၿဖင့္သာေရ သားေနၾကၿခင္း ၿဖစ္ပါ သည္။ ယင္းစာ အမ်ိဳးအစားကို ရခိုင္တို႔က ´ရခိုင္စာ´(သို့မဟုတ္) ရကၡ၀ဏ အကၡရာ´ ဟုအမည္ ေပးကာ ေခၚေ၀ၚသ မႈၿပဳေနၾကသည္ကို လည္း ေတြၿမင္ႏိုင္ပါသည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူမ်ိဳး ေပါင္း´၁၃၅´ မ်ိဳးရွိၾကသည့္ အနက္´ ၿမန္မာစာ အေရး အသားကို မည္သည့္လူမ်ိဳးတို့ က´ေရွ့ဦးစြာ စတင္ေရး သား´ခဲ့ၾကသည္ကို ေလ့လာစူးစမ္းဖို့ အခ်ိန္တန္ၿပီ ဟု စာေရး သူယူဆပါသည္။

အကယ္၍ အေၿဖမွန္ ထြက္ရွိခဲ့ပါလွ်င္လည္း အားလုံး သေဘာထားၾကီးစြာၿဖင့္ လက္ခံ အတည္ၿပဳ ေပးၾကဖို႔ ကိုလည္း အႏူးအညြတ္ ေမတၱာရပ္ ခံလိုပ္သည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း၌ကား ေရွ့က ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔တြင္ ´ရခိုင္ စာ´၊ မြန္လူမ်ိဳးတို့ တြင္´မြန္စာ´၊ ၿပဴ(ပ်ဴ) လူမ်ိဳးတို့ တြင္ ´ၿပဴ(ပ်ဴစာ)´ ဟူ၍ ကိုယ္ပိုင္ စာေပအသီးသီး ရွိခဲ့ၾက သည္အနက္သည္ ေဆာင္းပါးသည္ ´မြန္ႏွင္ ပ်ဴစာ´ကို ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ မၿပဳေတာပဲ´ၿမန္မာစာဟု သတ္မွတ္ခံထားရ ေသာ´ရခိုင္စာ´ကိုသာ ႏွစ္ဖက္ ႏႈိင္းယွဥ္၍ ေ၀ဖန္သုံးသပ္ တင္ၿပသြားမည္ ၿဖစ္ပါသည္။ ႏွစ္ဖက္ႏႈိင္းယွဥ္ရာ၌ ႏွစ္ဖက္စလုံးမွ ထင္ရွာၿပီးခုိင္မာေသာ သမိုင္းဆိုင္ရာ ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထား တစ္ခုစီကိုသာထုတ္ႏႈတ္၍ ေရးသားတင္ၿပသြားပါမည္။

အေထာက္အထားရွိတိုင္း အက်ယ္တ၀င့္ တင္ၿပဖို့ဆိုသည္မွာ မဂၢဇင္းက စာမ်က္ႏွာေနရာ ေပးႏိုင္ သည္ မဟုတ္ပါ။ ရခိုင္ႏွင္ၿမန္မာ ေခတ္ၿပိဳင္မႈကို ရွာၾကည့္ၿခင္း ၿမန္မာစာေပ´ကို ေရးသား ေနၾက သည့္´ရခိုင္ လူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာလူမ်ိဳး´´တို့၏ ေခတ္ၿပိဳင္အခ်ိန္ကာလကိုရွာၾကည့္ေသာ္ ဤသို႔ေတြ ရ၏။

ပုမင္း အင္းေတာင္ေညာင္ရမ္းေနာင္ ကုန္းေဘာင္ ခုနစ္ဆက္´´ဟူေသာ သေကၤတ သံေပါက္ ကဗ်ာအရ ၿမန္မာလူမ်ိဳးတို့တြင္ ပုဂံေခတ္၊ ပင္းယေခတ္၊ အင္း၀ေခတ္၊ ေတာင္ငူေခတ္၊ေညာင္ရမ္းေခတ္၊ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ဟူ၍ ေခတ္(၆)ေခတ္ ထြန္းကားခဲ့သည္ကို ေတြရွိရပါသည္။

ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့တြင္လည္း ဒြါရာ၀တီေခတ္၊ ေ၀သာလီေခတ္၊ ဓည၀တီေခတ္(ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္ ၊ေ၀သာ လီေက်ာက္ေလွကားေခတ္၊ ေလးၿမိဳေခတ္၊ ေၿမာက္ဦး(ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္ဟူ၍ ေခတ္(၆)ေခတ္ ထြန္း ကားခဲ့ သည္ကို ေတြ႔ရွိႏိုင္သည္။ သို့ေသာ္အခ်ိန္ကာလ ၾကာၿမင့္ပုံၿခင္းေတာ တူႏိုင္မည္ မဟုတ္ပါ။ ယင္းတို့အနက္ ၿမန္မာတို႔၏ ပုဂံေခတ္ႏွင့္ ရခိုင္တို့၏ ေလးၿမိဳ႕ ေခတ္မွာ ေခတ္ၿပိဳင္ၿဖစ္ၾက၏။ ၿမန္မာတို႔ ဘက္ကပုဂံ ၏ထင္ ရွား ေသာ´ရာဇကုမာရ္ ေက်ာက္စာေခၚၿမေစတီ ေက်ာက္စာ´´ကို ခိုင္မာေသာ အေထာက္ အထားအၿဖစ္ တင္ၿပမွာၿဖစ္ၿပီး၊ ရခိုင္တို့ဘက္က စစ္ေတြၿမိဳ႕ ေခါင္းေလာင္း ေက်ာင္းတိုက္ရွိ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္´ရခိုင္ ဘုရင္မင္းရင္ၿဖဴ´ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ဘုရား၏ ´စမၼခဏ္း ကမၼည္းစာ´ကိုခိုင္မာေသာ အေထာက္ အထား အေနၿဖင့္ တင္ၿပသြားမွာ ၿဖစ္ပါသည္။

ၿမန္မာတို႔၏ ပုဂံေခတ္..

ၾကာ၊ မိုး၊ အံ၊ ပုဂံ တည္´ဟူေသာေဆာင္ပုဒ္အရ ပ်ဥ္ၿပားမင္း (ေအဒီ-၈၄၆ မွ ၈၇၈)ထိသည္ ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳကို တည္ခ်ိန္မွာ ေကာဇာ-၂၁၁-ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၉ ခုၿဖစ္၏၊။ ပုဂံ ပ်က္ခ်ိန္ကား´ေစာမြန္နစ္မင္း´(ေအဒီ.၁၃၂၅ မွ ၁၃၆၉) လက္ထက္တြင္ ၿဖစ္ေလ ၏။ ပ်ဥ္းၿပား မင္းသည္ ပုဂံၿမိဳကို တည္ေဆာက္ေနသည္ အခ်ိန္တြင္ ပုဂံ၌ ´ေထရ၀ါဒ ဗုဒၵသာသ နာ´´ မေရာက္ရွိေသး၊ အလားတူ´ၿမန္မာစာ´ဟူေသာ စာေပေရးသားမႈ အတတ္ ပညာသည္ လည္း လုံး၀မရွိေသး သည္ကို ေတြ႔ ရ၏။ ပုဂံၿမိဳ႕၌ ပ်ဥ္ၿပား မင္းလြန္ၿပီးေနာက္ တန္နက္မင္း(ေအဒီ-၈၇၈-၉၀၆)၊ ၄င္းေနာက္ စေလငေခြး မင္း (ေအဒီ ၉၀၆-၉၁၅)၊ ၄င္းေနာက္ သိန္းခိုမင္း (ေအဒီ ၉၁၅-၉၃၁)၊ ၄င္းေနာက္ ေညာင္ဦး ေစာရဟန္းမင္း (ေတာင္သူမင္းၾကီး) (ေအဒီ-၉၃၁-၉၆၃) ၄င္းေနာက္ကြမ္းေဆာ္ ေၾကာင္ၿဖဴမင္း(ေအဒီ-၉၆၄-၉၈၆) ၄င္းေနာက္ က်ည္စိုးမင္း(ေအဒီ-၉၈၆-၉၉၂) ၄င္းေနာက္ စုကၠေတမင္း (ေအဒီ-၉၉၂-၁၀၁၇) ၄င္းေနာက္ အေနာ္ရထာမင္း(ေအဒီ-၁၀၄၄-၁၀၇၇) လက္ထက္မွ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၵသာသနာကို မြန္ရဟန္းေတာ္ ရွင္အရဟံ၏ အကူအညီၿဖင့္ တည္ေဆာက္ခဲ့ရ၏။ ယင္းအခ်ိန္ထိ ´ပုဂံ´၌ ´ၿမန္မာစာ´´ ဟူေသာ အေရး အသားမရွိေသးေခ်။

မြန္လူမ်ိဳးတို႔၏စာေပကိုသာ မြန္ပညာရွင္မ်ာ၏ အကူအညီၿဖင့္ ေရး သားေနၾက ရေလ ၏။ အေနာ္ရထာမင္း လြန္ၿပီးေနာက္ ေစာလူးမင္း (ေအဒီ-၁၀၇၇-၁၀၈၄) ၄င္းေနာက္ က်န္စစ္သားမင္း (ေအဒီ-၁၀၈၄-၁၁၁၃) လက္ထက္တြင္ ´´ေဇယ်ေခတၱရာ´´အမည္ရွိေသာ သားေတာ္ ´ရာဇ ကုမာရ္´ သည္ ပုဂံ၌´ ၿမေစတီဘုရား´ကိုတည္၏။ ၿမေစတီဘုရား၌ သူ၏ ကုသိုလ္ေတာ္ မွတ္တမ္း ကို ´ပါဋိ၊ ၿမန္မာ၊ မြန္ ၊ၿပဴ´ ဟူ၍ ဘာသာေလးမ်ိဳးၿဖင့္ ကမၼည္းစာ ေရးထိုး ေစခဲ့ပါသည္။

ယင္း ၿမေစတီ ဘုရားေက်ာက္စားကား ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ားအနက္ ´ေရွ့အက်ဆုံး ေက်ာက္ စာ´ၿဖစ္၏။ ၿမေစတီေက်ာက္စာကို သာသနာေတာ္ သကၠရာဇ္ ၁၆၅၇၊ ေကာဇာ-၄၇၅-ခု (ခရစ္ေအဒီ- ၁၁၁၃)တြင္ ေရးထိုးခဲ့ၿခင္း ၿဖစ္ေၾကာင္းသိရွိရသည္။ ယင္းအခ်ိန္ထိ ပုဂံ၌´ၿပဴလူမ်ိဳး´ တို့ရွိေနေသးသည္ ကိုေတြ႔ရ၏။

ရခိုင္တို႔၏ ေလးၿမိဳ ့ေခတ္

ရခိုင္တို႔၏ေလးၿမိဳ႕ေခတ္သည္ ေအဒီ ၈၁၈ မွ ၁၄၃၀ ထိၾကာၿမင့္ခဲ့သည္ကို ေတြ႔ရွိရ ၏။ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ဆို သည္မွာ အဥၥနနဒီၿမစ္၏ ၀ဲယာ၌ ပဥၥာၿမိဳ႕ ပုရိန္ၿမိဳ႕ ေနရဥၥ၇ာ ေတာင္ငူၿမိဳ႕ေလာင္းၾကက္ ၿမိဳ႕ ဟူ၍ ၿမိဳ႕ေလးၿမိဳ႕ တည္ရွိခဲ့သည္ကို အေၾကာင္းၿပဳ၍ ´ေလးၿမိဳေခတ္´ ဟုေခၚ တြင္ခဲ့ၿခင္းၿဖစ္သည္။ ၿမန္မာတို႔၏ ပ်ဥ္ၿပားမင္းသည္ ယခုလက္ရွိ ´ပုဂံၿမိဳ႕´ ကိုမတည္ ေဆာက္ရေသးမီ(၃၁)ႏွစ္အလိုက ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္ ´ေခတၱသင္မင္း´ သည္ ပဥၥာၿမိဳ႕´ ကိုသာသနာ၁၃၆၂ ခု၊ ေကာဇာ ၁၈၀-ခု၊ (ေအဒီ-၁၈၁) တြင္ တည္ေဆာက္ ထားၿပီးၿဖစ္ေနပါသည္။

ရခိုင္တို႔၏ေလးၿမိဳေခတ္´ေခတၱသင္မင္း´ လက္ထက္တြင္ ေထရ၀ါဗုဒၵ သာသနာ ထြန္းကားေနမႈ ကို မဆိုထား ဘိ၊ ေလးၿမိဳေခတ္၏ အထက္က ေ၀သာလီေက်ာက္ေလွ ကားေခတ္ (ေအဒီ-၃၂၇-မွ ၈၁၈ထိ) တြင္ လည္းေကာင္း တတိယဓည၀တီေခတ္ (ဘီစီ-၅၆၉ မွ ေအဒီ ၃၂၆ ထိ) တြင္ ၄င္း ေထရ၀ါ ဒဗုဒၵသာသနာႏွင့္အတူစာေပယဥ္ေက်းမႈ အႏုပညာမ်ား ထြန္းကားလွ်က္ရွိေနၿပီၿဖစ္ေၾကာင္း ယုံမွားသံသယမရွိ ခိုင္မာေသာ အေထာက္အထားမ်ားက သက္ေသၿပဳ လွ်က္ရွိေနၾကၿပီၿဖစ္ပါသည္။

ယင္းတုိအနက္ ေလးၿမိဳ့ေခတ္ (ေအဒီ-၈၁၈-မွ ၁၄၃၀ထိ) ပဥၥာၿမိဳတည္´ေခတၱသင္မင္း´မွ(၃)ဆ က္ေၿမာက္´ ဘုရင္မင္းရင္ၿဖဴ´ လက္ထက္ (ေအဒီ-၈၄၃ မွ ၈၇၃ ထိ) ေအဒီ ၈၄၇တြင္ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ဗုဒၵဆင္းတုေတာ္(ဥာဏ္ေတာ္အၿမင့္ ၁ေပ ၂.၃ လက္မ၊ ယခုအခါ စစ္ေတြၿမိဳ၊ ေခါင္းေလာင္းေက်ာင္းတိုက္တြင္ ကိန္း၀ပ္လွ်က္ရွိသည္၊။) ၏´စမၼခဏ္း ကမၼညာ္းစာ´ ကို သာ ရခိုင္စာေပဘက္က ခိုင္မာေသာ အေထာက္အထား တစ္ခုအေနၿဖင့္ တင္ၿပသြားမည္ၿဖစ္ပါသည္။

ဘုရားဆင္းတုေတာ္ စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ

အဆိုပါဘုရား၏ စမၼခဏ္စာမွာ ယခုေခတ္´ၿမန္မာစာ´ဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ´ရခိုင္စာ´ အေရး အသားၿဖင့္ ေရးထိုးမွတ္တမ္းတင္ထားသည္ကို ေအာက္ပါအတိုင္း ေတြရွိရသည္၊´ သကၠရာဇ္ ၉၊ကဆုန္လဆန္း ၆ရက္၊ တနလၤာ၅ါးနာရီ ေက်ာ္ေသာ..ေရာက္…ၾကီးသြန္းအဲ သည္။ ငမၤရၤၿဖဴေကာင္းမႈဘုရား ပဥၥေလာစာ ၿပီးၿပည့္စုံသည္၊ ဘုရားၿပဳေသွာ၀္ အက်ိဳး၀္အားၿဖင့္ ဘုရားမခြ်တ္ ၿဖစ္ေစေသွာ…..။ဟူ၍ ေရးထိုးထားပါသည္။

အထက္ေဖၚၿပပါ ဘုရား၏´စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ´ကို ၿပည့္စုံေအာင္ ၿဖည့္စြက္ ဖတ္ရႈေသာ္ ေအာက္ပါအတိုင္းၿဖစ္ ပါသည္။

သကၠရာဇ္ ၂၀၉၊ ကဆုန္လဆန္း ၆ရက္၊ တနလၤလာေန႔ ၅ နာရီေက်ာ္ေသာ (အခ်ိန္) ေရာက္(ေသာ အခါ) ေၾကးသြန္းအပ္သည္။ ငါမင္းရင္ၿဖဴေကာင္းမႈ ဘုရားကို ပဥၥေလာဟာၿဖင့္(သြန္းလုပ္)ၿပီးၿပည့္စုံသည္။

ဘုရားၿပဳေသာ အက်ိဳးအားၿဖင့္ ဘုရားမခြ်တ္ၿဖစ္ေစေသာ္´ ဟူ၍ၿဖစ္ပါသည္။ ေလးၿမိဳေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ၿဖဴသည္ အထက္ေဖၚၿပပါ ဘုရား၏ ´စမၼခဏ္ ကမၼည္းစာ´ ကို ရကၡ၀ဏအကၡရာ-ရခိုင္စာ´ၿဖင့္ ေရးထိုးခဲ့ေသာ ႏွစ္မွာ ေကာဇာ ၂၀၉ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၇ ၿဖစ္ရာ ၿမန္မာတို႔ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳ႕ကို မတည္ေဆာက္ရေသးမီ (၂) ႏွစ္အလိုက ၿဖစ္ပါသည္။

သို႔ၿဖစ္၍´ရာဇကာမာရ္ ေက်ာက္စာေခၚ ၿမေစတီေက်ာက္စာ´ သည္ ယင္းအခ်ိန္၌ ရွိဖို႔မဆိုထားႏွင့္ ´ပုဂံၿမိဳ႕ ပင္မရွိေသးေသာေၾကာင့္ ´ၿမန္မာ စာေပ´ အေရးအသားမွာလည္း ၿမန္မာတို႔အေနၿဖင့္´ အိမ္မက္ေတာင္ မက္ဖို႔´ မလြယ္ကူေသးေခ်။

ၿမန္မာလူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ

ၿမန္မာသမိုင္းဆရာမ်ားက ၿမန္မာသည္´ၿပဴလူမ်ိဳး´ ကဆင္းသက္ လာသူ မ်ားဟု ခံယူထားၾက၏။ ယင္းသို့ ဆိုလွ်င္ အဘယ္ေၾကာင္ ့ၿမန္မာတို့သည္ ´ၿပဴစာ´ကိုိ မိခင္စာေပအၿဖစ္ ရပ္တည္ေအာင္ မေဆာင္ရြက္ ႏိုင္ၾက ခဲ့ပါသနည္း? ဟု ေမးစရာ ရွိေနပါသည္။ ယခုအခါ ၿပဴလူမ်ိဳးႏွင့္ ၿပဴစာေပမွာ ၿမန္မာေၿမ မ်က္ႏွာေပၚက လုံး၀ဆိတ္ သုဥ္းေပ်ာက္ကြယ္ သြားၾကၿပီၿဖစ္၏။ အခ်ိဴ သမိုင္းဆရာမ်ားက ၿမန္မာစာသည္´မြန္စာ´က ဆင္း သက္ လာေသာ စာဟုၾကံဆၾကၿပန္၏။ ထို႔သို႔ဆိုလွ်င္ လည္း အဘယ္ေၾကာင့္ ၿမန္မာတို႔သည္ ´မြန္စာ´ ကိုႏိုင္ ငံသုံးစာေပအၿဖစ္ ရပ္တည္ေအာင္ မေဆာင္ရြက္ ႏိုင္ခဲ့ၾကပါ သနည္း။ ဟုေမးစရေတြ အမ်ားၾကီး ရွိေနပါသည္။ အမွန္က ´ၿပဳစာ´ သည္ ၿပဴလူမ်ိဳးတို့ႏွင့္သာ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေနၿပီး ´မြန္စာ´ သည္ လည္း မြန္လူမ်ိဳးတို့ႏွင့္သာ တိုက္ရိုက္ သက္ဆိုင္ေနေသာ စာေပၿဖစ္ေၾကာင္း ေလ့လာ ေတြ႔ရွိ ရေပသည္။ ယေန႔ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ´ၿမန္မာစာ´ ဟု သတ္မွတ္ ခံထားရေသာ ´ရခိုင္စာ´ သည္လည္း ရခိုင္လူမ်ိဳး တို့ႏွင္သာ တိုက္ရိုက္ သက္ဆိုင္ခဲ့ၾကသၿဖင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့သည္ ကိုယ့္စာေပကို ေခတ္ အဆက္ဆက္ တည္တံ့ေအာင္ ထိန္းသိန္း ေစာင့္ေရွာက္ လာခဲ့ၾက သည္မွာ ေခတ္တိုင္း ေခတ္တိုင္းတြင္ ေပၚထြန္းခဲ့ေသာ ´ရခိုင္စာေပ အေထာက္ အထားမ်ား´က သက္ေသၿပဳလွ်က္ ရွိေပေတာသည္။

ၿမေစတိ ေက်ာက္စာ၌ ပါရွိေသာ ´ၿမန္မာစာ´ ကို ၿမန္မာသမိုင္း ဆ၇ာမ်ားက ´ပ်ဴစာကဆင္း သက္ လာေသာ စာ´ဟုထင္ၿမင္ခ်က္ေပးၾက၏။ အလားတူ အခ်ိဳသမိုင္းဆရာမ်ား က`မြန္စာကဆင္း သက္လာေသာ စာ´ဟူ၍ လည္း ထင္ၿမင္ခ်က္ ေပးၾကၿပန္၏။

အမွန္ကယင္း´ၿပဴစာႏွင့္မြန္စာ´ႏွစ္မ်ိဳးစလုံးသည္ပင္လွ်င္ ၿမေစတီ ေက်ာက္စာ၌ ပါရွိေနၿပီးၿဖစ္ေသာေၾကာင့္၊ ယင္းစာႏွစ္မ်ိဳးက ဆင္းသက္ လာေသာစာဟု သတ္မွတ္ေနၾကၿခင္းသည္ လုံး၀ယုတၱိမရွိေခ်။

အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ စာေပတို့မည္သည္ အခ်ိန္ကာလတစ္ခုတည္း ၌ ေန့ခ်င္ညခ်င္းေၿပာင္း လြဲရိုး ထုံး စံမရွိေသာေၾကာင့္တည္း.။ ေၿပာင္းလဲဖို့ ဆိုသည္မွာလည္း ေခတ္ကာလ အေတာ္ၾကာၿမင့္ေအာင္ ေစာင့္ဆိုင္း ရေပ လိမ့္မည္။ ၿမေစတီေက်ာက္စာ (´ၿမန္မာ) သည္ၿပဴစာႏွင္မြန္စာက ဆင္းသက္ လာေသာ စာ မဟုတ္ေၾကာင္းကို ´ၿမေစတီေက်ာက္စာ´ကပင္လွ်င္ အခိုင္လုံဆုံး သက္ေသၿပဳ လ်က္ရွိေနေပေတာ့ သည္။

အမွန္က ´ၿမေစတီေက်ာက္စာ´၌ပါရွိေသာ ´ၿမန္မာစာ´သည္ ´ေၿပာင္းလဲ လာေသာစာ´ မဟုတ္ ပဲ´ေရာက္ ရွိလာေသာစာ´ဟုဆိုမွ သဘာ၀ယုတၱိ က်မည္ကို ၿမန္မာပညာရွိတို႔ သိရွိႏိုင္ၾကပါလွ်က္ မသိ ခ်င္ေယာင္ေဆာင္ေန ခဲ့ၾကၿပီး အၿဖစ္မွန္ကို ေရငုံႏႈတ္ပိတ္ လုပ္ေနခဲ့ၾကသည္ကို ေတြ႕ရ၏။

အေၿဖမွန္ကို သိရွိလိုပါက ေလးၿမိဳ ့ခတ္၊ပဥၥာၿမိဳ႔(၁၂)ဆက္ေၿမာက္ မင္းဘီလူးကို ေအဒီ-၁၀၆၈တြင္´၀ေရာင္းငွက္ အသခၤယာ´အမတ္က လုပ္ၾကံ သၿဖင့္ ကြယ္လြန္သည္။ မင္းဘီလူး၏သားၿဖစ္သူ အိမ္ေရွ့ မင္းသား´ မင္းရဲဘယ´ သည္ မိဖရား ´ေစာေပါက္ ညို´ေပါက္ညိူၿမ)ႏွင့္အတူ ရခိုင္ ပညာရွိ အမတ္အခ်ိဳ့လိုက္ပါလွ်က္ ´ဘူးရြက္မညိႈးလမ္း´ က အေရွ့ ပုဂံၿပည္သို့ ထြက္ေၿပးကာ ´အေနာ္ရထာ´ မင္းထံခိုလႈံခဲ့ရသည္။ အဆိုပါ မင္းရဲ ဘယမိသားစု တို့သည္ ပုဂံၿပည္၌ ႏွစ္ေပါင္း(၃၅) ႏွစ္ခန့္ၾကာၿမင့္ေအာင္ အမႈေတာ္ ထမ္းရြက္ကာ ေနထိုင္ခဲ့ၾကရေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကို လည္းေကာင္း၊ ပုဂံမင္းအေနာ္ရထာအား ´ရခိုင္ေ၀သာလီ´က´ပဥၥ ကလ်ာဏီ မင္းသမီး´ကိုဆက္သရာတြင္ ´က်န္စစ္သား´ ကို ရသည္ ဟူေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကို လည္းေကာင္း၊ က်န္စစ္သားသည္ ေၿမးေတာ္ အေလာင္းစည္သူကို ပုဂံထီးနန္းကိုေပးအပ္ၿပီး´ေဇယ်ေခ တၱရာ´အမည္ၿဖင့္ သားေတာ္ ရာဇကုမာရ္ မင္းသားကို´ ဓည၀တီႏွင့္ ေတာင္စဥ္ခုႏွစ္ခရိုင္´(ၿမန္မာရာဇ၀င္အလို) ကိုစားေစ ခဲ့ေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကင္း၊ ပုဂံမင္းတို့အထံ၌ ရခိုင္သားမ်ား အမႈေတာ္ထမ္းရြက္ခဲ့ၾကၿပီး အခ်ိဳ႕က ဘုရား အလွဴဒကာမ်ား အၿဖစ္ ခံယူကာ ၿမန္မာတို့၏ နယ္ေၿမ၌ ရွိေနခဲ့ၾကသည္ ဟူေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကို လည္းေကာင္း၊ ၿမန္မာလူမ်ိဳးတို႔ကို ရခိုင္ လူမ်ိဳး တို့က ´ေအာက္သား´ဟုနာမည္ေပး ကာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေခၚေ၀ၚ လာခဲ့ၾကသည့္ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ´ရဟႏၵာေထြး(ေခၚ) အသွ်င္ ဒိဗစကၡုဳ´ အမည္ရွိေသာ ရခိုင္တို႔ ေ၀သာလီက ရဟႏၱာ အသွ်င္ သူၿမတ္သည္ ဥပဇၥ်ာယ္ ဆရာ´ မဟိဒၵပါလမေထရ္ၿမတ္´ ၏ ေစလြတ္ခ်က္ အရ ပင္းယ ၿမိဳသို႔ ၾကြေရာက္၍ သာသနာၿပဳခဲ့ရေသာ သမိုင္းေၾကာင္းႏွင့္ ပင္းယတစ္စီးရွင္ သီဟသူ၏ မင္းဆရာအၿဖစ္ ကိုးကြယ္ ဆည္းကပ္မႈကို ခံယူခဲ့ရေသာ သမိုင္း ေၾကာင္းကို လည္းေကာင္း ခ်န္လွပ္၍ ထားၾကမည္ ဆိုပါက အေၿဖမွန္ ေပၚေပါက္ႏိုင္ လိမ့္မည္ မဟုတ္ေခ်၊

ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ား၌ ပါရွိေနေသာ အခ်ိဳ႕စကားလုံးမ်ားသည္ ရခိုင္ လူမ်ိဳး တို႔၏ ေန့စဥ္ သုံး ေ၀ါဟာရ မ်ားၿဖစ္ေနေၾကာင္း ေအာက္ပါ စကား လုံးမ်ားကို ၾကည့္ၿခင္းအားၿဖင့္ သိရွိႏိုင္ပါသည္။

၁။ ၾကာသပတိယ္နိယ္၊
၂။ သုၾကာ္ိနိယ္၊
၃၊ လွိယ္၊
၄၊ ရိတ္မႈတ္၊
၅။ အတုမဟါေသာ၊
၆၊ ၿခဳပ္မ၊
၈၊ အစ္ကို၊
၉၊အစ္မ၊
၁၀၊ ပန္စင္၊
၁၁၊ ကၿခီသည္၊
၁၂၊ ပညာမဟိယ္ေသာ၊
၁၃၊ အလႈပိယ္လို၀္ေသာ၊
သဃၤတို၀္၊
ဤယ္သူ၊
ပတၱၿမာစာတီ၊
လႈခ၏၊
ၿခီလက္၊
ၿခိယ္ဆယ္ရိယ္၊
လက္ဆိရယ္၊
မပႅဳရေၾကာင္ဆိုဖီလတ္၊
နိယ္ရလိယ္၏၊
အသရိယ္ဟိေသာ၊
ခရိုန္

စေသာေ၀ါဟာရမ်ားကို ယေန႔ေခတ္ ၿမန္မာတိုေၿပာဆိုေနၾကေသးလား? ဟုေမးလွ်င္ ေၿပာဖို႔မဆိုထားႏွင့္ အဓိပါယ္ကို သိရွိေအာင္မနည္း ၾကိဳးစား ၾကရမည္ဟု ထင္ပါသည္။

အဓိပါယ္ကို-၁၁၁၃ ခုတြင္ ေရးထိုးခဲ့ေသာၿမန္မာတို႔၏ ေရွ့အက်ဆုံးၿဖစ္သည့္ ၿမေစတီေက်ာက္စာ ထက္ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ေအဒီ-၈၄၇ ခုတြင္ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ၿဖဴ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ေကာင္း မႈေတာ္ဘုရား၏ စမၼခဏ္ ကဗၼည္းစာက ႏွစ္ေပါင္း(၂၆၆) ႏွစ္ေစာ၍ ေရွ့က်ေနေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။

ထို႔ေၾကာင့္´ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၿမန္မာစာအေရးအသားကိုမည္သည့္လူမ်ိဳးတို့က ေရွ့ဦးစြာစတင္ေရး သားခဲ့ၾကပါသနည္း?

ဟူေသာ အေမးၿဖစ္ေပၚခဲ့လွ်င္ ဤေဆာင္းပါးစာတမ္းက အထိုက္အေလွ်ာက္ အေၿဖေပးႏိုင္လိမ့္ မည္ ဟုယူဆပါသည္။

နိဂုံးခ်ဴပ္အေနၿဖင့္ဆိုရေသာ္

´ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ´ မွာ မည္သည့္အခါမွ် ခြဲၿခား၍ ရလိမ့္မည္မဟုတ္။
စကားေၿပာဟန္ေရးနည္းႏွင့္စာ အသုံးေရးနည္းသာ ၿခားနားခ်က္ရွိေနသည္။ စာေပအကၡရာမွာ အတူတူပင္ တည္း။ သို႕ၿဖစ္၍ ယေန႔ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ´ၿမန္မာစာ´ ဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ ´ရခိုင္စာ´ ကို ရခိုင္ လူမ်ိဳးတို့က မိမိတို႔၏ ´ကိုယ္ပိုင္စာေပ´ၿဖစ္ေၾကာင္းအၾကြင္းမဲ့ခံယူထားၾကသည္ကို သုေတသနၿပဳ ကာ ေရးသားတင္ၿပလိုက္ရေပသည္။

´ရခိုင္စာေပ´အၿဖစ္မွန္ေပၚေပါက္ပါေစ….

ဒြါရာ၀တီ အသွ်င္ကုသလ

(ကိုးကားေသာက်မ္းမ်ား)

၁။ ၿမေစတီေက်ာက္စာ။။လွသမိန္
၂။ ပုဂံေခတ္ႏိုင္ငံေရးသမိုင္း။။ေဒါက္တာသန္းထြန္း
၃။တစ္ေန့တစ္လံ ပုဂံဘယ္ေၿပးမလဲ။။ေဒါက္တာ သန္းထြန္း
၄။ေက်ာင္းသုံးၿမနမာရာဇ၀င္။။ဦးဘသန္း
၅။မင္းရင္ၿဖဴေကာင္းမႈေတာ္ဘုရားစမၼခဏ္ကမၼည္းစာ
၆။ သာသနာလကၤာရစာတမ္း။(မူေဟာင္း) မဟာဓမၼသၾကၤ
၇။ေရြဘိုနိဒါန္း။ဇယသခ္ယာ
၈။ဒြါရာ၀တီ-အသွ်င္ကုသလမွတ္စု တို႔ကိုမွီျငိမ္း၍ ကူးယူေဖာ္ျပထားပါသည္။

အသ်ွင္ရကၡိတ၀ံသ ( ျမီပုံ )

အားလံုးသူကို သိေစခ်င္လို႔ မွ်ေ၀ေပး(မွ်၀ီပီး)လိုက္ပါသည္။